Z dniem 1 stycznia 2017 roku weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego, wyjaśniająca ostatecznie dotychczasowe wątpliwości związane z udzielaniem tzw. prokury łącznej niewłaściwej, tj. uprawniającej prokurenta do działania z członkiem zarządu spółki (a nie z drugim prokurentem łącznym). Zmiany te zostały wprowadzone ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz. U. z 2016 r. poz. 2255).
Wprawdzie zmiany te były planowane już od dłuższego czasu, o czym informowaliśmy w naszych wcześniejszych wpisach na blogu tutaj oraz tutaj, niemniej jednak od czasu ich opublikowania w Dzienniku Ustaw do dnia wejścia w życie mija zaledwie dwa tygodnie. O ile samą zmianę można ocenić w zasadzie pozytywnie, o tyle skrajnie krótki czas pomiędzy publikacją a wejściem w życie może powodować wśród przedsiębiorców zaskoczenie i dezorientację, co już takie pozytywne nie jest z punktu widzenia wymogów przyzwoitej legislacji. W kwestii przestrzegania przez ustawodawcę należytego czasu pomiędzy publikacją aktu a jego wejściem w życie (tzw. vacatio legis) wielokrotnie wypowiadał się także Trybunał Konstytucyjny w kontekście konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego. Tym bardziej, iż cytowana ustawa nowelizuje także wiele innych ustaw z różnych dziedzin prawa.
Zgodnie z nowymi przepisami: „Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.” Kończy to wieloletni spór o dopuszczalność takiej formuły prokury łącznej i stan niepewności prawnej odbijający się negatywnie na prowadzeniu działalności przez pokaźną grupę przedsiębiorców. Dla wielu firm możliwość reprezentacji łącznej przez członka zarządu i prokurenta była i jest bardzo przydatna. Jako przykład takiej sytuacji można podać polskiego prokurenta który jest „na miejscu” oraz trzyosobowy zarząd spółki składający się z często podróżujących obcokrajowców. W tym układzie spółka zyskuje – poprzez reprezentację łączną i prokurę łączną – zarówno możliwość kontroli działań prokurenta jak i członka zarządu, ale bez konieczności angażowania dwóch członków zarządu.
Ustawodawca wyjaśnił także kwestię skuteczności jednoosobowej reprezentacji biernej – otrzymywania oświadczeń woli skierowanych do przedsiębiorcy przez prokurenta tego przedsiębiorcy: „Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury.” Z racji braku rozróżnienia przez ustawodawcę zasada jednoosobowej reprezentacji biernej dotyczy zatem także każdego z prokurentów w prokurze łącznej.
Jak wiadomo prokura podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 1098 §1 kodeksu cywilnego). Długo wyczekiwane przepisy wprowadzają przy okazji dodatkowe regulacje przy jej wpisywaniu do Krajowego Rejestru Sądowego: zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej oraz prokury łącznej niewłaściwej także sposób jej wykonywania.
Konsekwentnie do powyższych zmian, zmieniono także przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące umocowania członków zarządu w spółce z o.o. oraz w spółce akcyjnej poprzez usunięcie ograniczenia rodzajów wymienionej tam prokury wyłącznie do prokury jednoosobowej i łącznej (a to z racji możliwości ustanowienia obecnie także prokury łącznej niewłaściwej).
Marcin Gruszko
Radca prawny