Zbliża się nowy rok kalendarzowy, a razem z nim nowe przepisy dla przedsiębiorców. Jedną z kluczowych regulacji, która zmodyfikuje zasady dotychczas obowiązujące w obszarze prawa handlowego i cywilnego jest ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym; dalej jako: „Ustawa” (jest to tzw. „Pakiet MŚP”). Ustawa ta wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. Zdaniem Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, które jest autorem nowej regulacji, Ustawa ta wprowadzić ma około 50 mechanizmów upraszczających dotychczasowe zasady funkcjonowania w biznesie. Poniżej omówione zostały niektóre ze zmian.
- Zmiany w kodeksie cywilnym
W art. 1 Ustawa ta wprowadza zmianę do art. 39 kodeksu cywilnego, dotyczącego konsekwencji zawarcia umowy przez osobę działającą w charakterze organu osoby prawnej bez umocowania lub z jego przekroczeniem. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 39 k.c.: „Jeżeli zawierający umowę jako organ osoby prawnej nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu umowa została zawarta. Druga strona może wyznaczyć osobie prawnej, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu (…)”.
- Zmiany w kodeksie spółek handlowych
W art. 18. Ustawa wprowadza zmiany do kodeksu spółek handlowych.
- Art. 202 § k.s.h.
Jedną z najistotniejszych modyfikacji jest dodanie paragrafu (§ 6) do art. 202 kodeksu spółek handlowych, dotyczącego procedury rezygnacji ostatniego w spółce członka zarządu. Zgodnie z nową regulacją: „Jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników (..) chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników”. Celem wprowadzonej zmiany przez ustawodawcę jest zapobieganie przypadkom istnienia spółek z tzw. nieobsadzonym zarządem. Jest to jednak wyjątek od reguły, bowiem kodeks cywilny w art. 61 jednoznacznie wskazuje, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, uznane jest za złożone z chwilą, kiedy dotarło do niej w taki sposób, iż mogła się ona zapoznać z treścią oświadczenia. Nowa regulacja wynikająca z art. 202 § 6 k.s.h. może zatem spotkać się z istotną krytyką ze strony przedsiębiorców. Bowiem w konsekwencji omawianej zmiany, ostatni członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie niejako „zmuszony” do pełnienia niechcianej funkcji, a co więcej do ponoszenia odpowiedzialności z tytułu sprawowania tego stanowiska w spółce.
- Art. 97 § 3 k.s.h.
Do zarządu spółki partnerskiej będzie można od nowego roku pełnoprawnie powołać osobę (lub osoby) niebędące jej partnerem (lub partnerami). Należy przy tym wskazać, iż do tej pory kwestia ta nie była jednoznaczna i w praktyce często pojawiały się wątpliwości co do interpretacji obowiązujących przepisów. Od 1 stycznia 2019 r. art. 97 k.s.h. będzie miał dodatkowy paragraf (§ 3) w brzmieniu: „Członkiem zarządu jest co najmniej jeden partner. Członkiem zarządu może być także osoba trzecia.”.
- Art. 161 § 4 k.s.h.
Dodatkowo, Ustawa wprowadza paragraf § 4 do art. 161 k.s.h., zgodnie z którym: „Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji wymaga zawarcia umowy przez wspólników”. Przepisu tego nie będzie można zastosować do umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zawartej w systemie teleinformatycznym. Nowy zapis w kodeksie spółek handlowych potwierdza dotychczasowe stanowisko wyrażone w orzecznictwie.
- Art. 193 § 3 zd. 2 i art. 193 § 4 k.s.h.
W art. 193 k.s.h. dodane zostało zdanie, zgodnie z którym: „Jeżeli uchwała zgromadzenia wspólników nie określa dnia dywidendy, dniem dywidendy jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku.” (art. 193 § 3 zd. 2 k.s.h.). Jednocześnie ustawodawca postanowił, że: „Jeżeli zgromadzenie wspólników nie określi terminu wypłaty dywidendy, jej wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy” (art. 193 § 4 k.s.h.).
- Art. 195 § 11 k.s.h.
Innym, dotychczas nieuregulowanym zagadnieniem była kwestia zasad zwrotu zaliczki na dywidendę. W art. 195 k.s.h. dodany został § 11 w brzmieniu: „W przypadku gdy w danym roku obrotowym zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy została wypłacona wspólnikom, a spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, wspólnicy zwracają zaliczki w: (I) całości – w przypadku odnotowania straty albo (II) części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy – w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.”
Aleksandra Berger