Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: „Prezes UOKiK”) wydał oficjalny komunikat dotyczący wszczęcia postępowań antymonopolowych przeciwko przedsiębiorcom, których podejrzewa o zawarcie zmowy przetargowej (komunikat z dnia 14.11.2018 r.). Postępowania prowadzone przez Urząd dotyczą ośmiu przedsiębiorców, którzy startowali w przetargach na dostawę owoców oraz warzyw i ich przetworów do instytucji publicznych, m.in. szpitali i więzień. Zdaniem Prezesa UOKiK na skutek działań przedsiębiorców szpitale oraz zakłady karne mogły przepłacać za dostawę produktów spożywczych.
- Mechanizm rozstawiania i wycofywania ofert w przetargu jako nielegalna praktyka
Na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: „Ustawa Antymonopolowa”) zmowa przetargowa zdefiniowana jest jako „porozumienie polegające na uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny” (art. 6 ust. 1 pkt. 7). Za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję przedsiębiorcom grozi kara pieniężna do 10 % obrotu z roku poprzedzającego rok wydania decyzji administracyjnej przez Prezesa UOKiK.
- Odpowiedzialność przedsiębiorców w świetle projektowanej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
Nadrzędne traktowanie problematyki przestępstw popełnianych przez przedsiębiorców w przetargach związane jest pośrednio także z projektem ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Projekt opublikowany przez Rządowe Centrum Legislacji (ostatnia wersja projektu – z dnia 14 września 2018 r.) jest pewnego rodzaju rewolucją prawną w porównaniu do dotychczas obowiązującej ustawy. Fundamentalnym celem projektowanej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych jest zapewnienie skutecznego mechanizmu pociągania do odpowiedzialności osób prawnych za przestępstwa popełnione przez osoby fizyczne, z których to przestępstw osiągnięto korzyści majątkowe. W przypadku pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (np. spółki) podmiot taki może utracić prawo ubiegania się o zamówienia publiczne. Ustawa nie będzie wymagać zindywidualizowania osoby sprawcy i skazania takiej osoby.
Podstawowa zmiana wobec dotychczas obowiązującej regulacji, dotyczy przede wszystkim odejścia od uzależnienia odpowiedzialności podmiotu zbiorowego od uprzedniego prawomocnego skazania osoby fizycznej za przestępstwo.
Zgodnie z projektem, stwierdzając odpowiedzialność podmiotu zbiorowego, sąd może orzec:
- karę pieniężną (w wysokości od trzydziestu tysięcy do trzydziestu milionów złotych)
- rozwiązanie albo likwidację podmiotu zbiorowego (kiedy podmiot służył w całości lub w znacznej części popełnieniu czynu zabronionego karą pozbawienia wolności nie niższą niż 5 lat).
Przedsiębiorcy powinni także mieć świadomość, że będą mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności na nowych zasadach za czyny popełnione przed wejściem w życie projektowanej ustawy, bowiem będzie ona w określonym zakresie działać z mocą wsteczną.
Aleksandra Berger