Dnia 6 października 2022r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: „TSUE”) wydał wyrok w sprawie zwolnienia z VAT umowy o subpartycypację, sygn. akt C-250/21.

Stan faktyczny:

Niestandaryzowany fundusz działający na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi zwrócił się do Ministra Finansów w przedmiocie wydania indywidualnej interpretacji podatkowej dotyczącej wykładni ustawy o podatku od towarów i usług dotyczącej zwolnienia z podatku przy zawarciu umowy partycypacji.

Minister Finansów opowiedział się przeciwko możliwości zwolnienia z podatku. Fundusz wniósł skargę na interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny przychylił się do stanowiska skarżącej i uchylił interpretację indywidualną. Organ podatkowy wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Stan prawny:

Spornym przepisem w przedmiotowej sprawie jest art. 135 ust. 1 lit. b) Dyrektywy 2006/112/WE, który dotyczy zwolnienia z VAT transakcji udzielania kredytów i pośrednictwa kredytowego oraz zarządzania kredytami przez kredytodawcę. Przepis ten został transponowany do porządku krajowego w art. 43 ust. 1 pkt. 38 ustawy o podatku od towarów i usług: zwalnia się od podatku  usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Czym jest umowa o subpartycypację?

W umowie tej bank zobowiązuje się do „przekazywania wszystkich świadczeń utrzymywanych przez inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzowanych wierzytelności z określonej puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności” (art. 183 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych). Subpartycypant (nabywający wierzytelności) zobowiązuje się zapłacić bankowi określone wynagrodzenie w zamian za uzyskanie wpływów z oznaczonych w umowie wierzytelności. Jednocześnie nabywający wierzytelności fundusz przejmuje na siebie ryzyko kredytowe. Różnica pomiędzy wynagrodzeniem banku z tytułu zawarcia umowy subpartycypacji a faktycznie uzyskaną kwotą przez nabywającego wierzytelności, stanowi zysk funduszu.

Rozstrzygnięcie TSUE

Podstawowym problemem rozstrzyganym przez TSUE jest stwierdzenie, czy tak zawarta umowa o subpartycypację (subpartycypant przekazuje wynagrodzenie inicjatorowi, a inicjator [bank] zobowiązuje się do przekazania subpartycypantowi zysków z wierzytelności) odpowiada treściowo umowie kredytu, która zwolniona jest z VAT. TSUE na tak postawione pytanie odpowiedział twierdząco: pojęcie udzielenia kredytu w rozumieniu tego przepisu obejmuje usługi świadczone przez subpartycypanta na podstawie umowy o subpartycypację. Oznacza to, że umowa o partycypację, analogicznie do umowy kredytu, jest zwolniona z VAT. W celu uzasadnienia swojego stanowiska TSUE powołał się m.in. na swoje wcześniejsze orzecznictwo w sprawie Franck: udzielenie kredytów (…) polega na udostępnieniu kapitału za wynagrodzeniem. Dodatkowo, zakresu pojęcia „udzielanie kredytów” nie można ograniczać wyłącznie do pożyczek i kredytów udzielanych jedynie przez instytucje bankowe i finansowe. TSUE zwrócił również uwagę na przejście na partycypanta ryzyka kredytowego – koniecznego elementu każdej umowy kredytu. Według TSUE umowa o subpartycypację w swej istocie odpowiada umowie kredytu właśnie ze względu na to, że jest to wprost umowa polegająca na udostępnieniu kapitału za wynagrodzeniem.