W dzisiejszych realiach firmy funkcjonujące na rynku coraz częściej obserwują wzrost nieuczciwych działań ze strony konkurentów. W zaistniałej sytuacji, przedsiębiorcy powinni wiedzieć, które z zachowań konkurentów są dopuszczalne, a które stanowią czyn niezgodny z prawem. Warto również wiedzieć, czego może domagać się przedsiębiorca, którego interes został naruszony przez czyn nieuczciwej konkurencji oraz gdzie powinien szukać pomocy.
Aby rozwiązać problem nieuczciwego konkurenta, należy w pierwszej kolejności sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j.: Dz.U. z 2003 r. Nr 153 poz. 1503 ze zm., „u.z.n.k.”). Warto zauważyć, że ustawa ta wskazuje nie tylko na konieczność odesłania do przepisów prawa cywilnego, ale zawiera również przepisy karne, które mają na celu zapewnienie dodatkowej ochrony uczestników obrotu gospodarczego.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.z.n.k.., uznawanym powszechnie za ‘klauzulę generalną’ lub ‘klauzulę dobrych obyczajów’, czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli narusza lub chociażby tylko zagraża interesom innego przedsiębiorcy lub klienta. Na gruncie przepisów komentowanej ustawy za czyn nieuczciwej konkurencji uznaje się w szczególności:
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
- naśladownictwo produktów,
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,
- pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,
- utrudnianie dostępu do rynku,
- organizowanie systemu sprzedaży lawinowej,
- przekupienie osoby pełniącej funkcję publiczną,
- organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym,
- stosowanie nieuczciwej lub zakazanej reklamy.
Warto pamiętać, że obecnie w orzecznictwie dominuje podejście, które można nazwać ekonomiczno-funkcjonalnym, zorientowane na zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania konkurencji, poprzez rzetelne i niezafałszowane współzawodnictwo jakością, konkurencyjną ceną i innymi czynnikami pożądanymi przez klientów.
Czego zatem może domagać się przedsiębiorca, którego interesy zostały zagrożone lub naruszone czynem nieuczciwej konkurencji? Na gruncie art. 18 ust. 1 u.z.n.k. poszkodowany podmiot może żądać:
- zaniechania działań uznanych za niedozwolone;
- usunięcia skutków takich działań;
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia w odpowiedniej treści i formie;
- naprawienia poniesionej szkody, na zasadach ogólnych;
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
- zasądzenia kwoty pieniężnej na określony cel społeczny wspierający polską kulturę lub służący ochronie dziedzictwa narodowego.
Wniesienie pozwu powinno jednak poprzedzić wezwanie podmiotu do zaniechania czynów stanowiących nieuczciwą konkurencję. W ewentualnym sporze sądowym, na wniosek uprawnionego podmiotu, sąd może orzec także o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych elementach, o ile związane są one bezpośrednio z popełnieniem nieuczciwego czynu. W takim wypadku sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie w poczet odszkodowania.
Kim jest uprawniony podmiot?
Uprawnionym do żądania zaniechania czynu nieuczciwej konkurencji jest przede wszystkim sam poszkodowany przedsiębiorca, ale także, za wyjątkiem niektórych przypadków wskazanych w przepisach u.z.n.k., krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców.
W przypadku ewentualnego dochodzenia roszczeń na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji istotne będzie zgromadzenie i przedstawienie w sporze sądowym wszelkich dowodów potwierdzających naruszenie dokonane przez konkurenta. Należy też zwrócić szczególną uwagę na termin przedawnienia, który wynosi trzy lata i rozpoczyna się oddzielnie dla każdego naruszenia.
Aleksandra Berger
Aplikant adwokacki