Do końca 2015 r. podatnik zazwyczaj wiedział, jakie odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych zapłaci:

• 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, plus 2%, ale nie mniej niż 8%,

• w przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji (wraz z uzasadnieniem korekty) i zapłaty w całości zaległości w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty, zastosowanie miała obniżona stawka odsetek za zwłokę w wysokości 75% zwykłej stawki.

Zatem, opłacało się samemu skorygować deklarację podatkową i zaoszczędzić wydatków, które kosztami podatkowymi być nie mogą.

Od 1 stycznia 2016 r. sytuacja uległa zmianie. O ile przepis regulujący sposób ustalenia podstawowej stawki odsetek za zwłokę pozostał niezmieniony to całkowicie zmienione zostały przepisy dotyczące obniżonej stawki odsetek i wprowadzona została podwyższona stawka.

Marchewka

Ustawodawca postanowił zachęcić podatników do szybszej samokontroli poprzez wprowadzenie obniżonej stawki odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki podstawowej. Możliwość zastosowania preferencyjnej stawki została jednakże ograniczona. Podatnik, aby mógł ją zastosować musi:

• złożyć prawnie skuteczną korektę deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji, i
• zapłacić zaległość podatkową w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Wydawałoby się, że nowe warunki są bliźniaczo podobne do tych obowiązujących do końca 2015 r., lecz różnica jest zasadnicza – podatnik musi się z korektą pośpieszyć, ponieważ jeżeli zorientuje się, że popełnił błąd i złoży korektę deklaracji po upływie 6 miesięcy od upływu terminu do złożenia pierwotnej deklaracji, nie będzie mógł skorzystać z obniżonej stawki odsetek za zwłokę. Zatem, nowe przepisy mogą być w niektórych przypadkach mniej korzystne niż obowiązujące do końca 2015 r.

Co także istotne, obniżona stawka odsetek nie znajdzie zastosowania w przypadku korekty deklaracji:

• złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach kiedy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
• dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.

Obniżona (do 50% stawki podstawowej) od 1 stycznia 2016 r. stawka odsetek za zwłokę to nie jedyna „marchewka” dla podatników. Zgodnie z przepisami ustawy nowelizującej, w przypadku zaległości podatkowych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. możliwe będzie zastosowanie stawki odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki podstawowej (do całego okresu opóźnienia) pod warunkiem złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej (tj. do 30 czerwca 2016 r.) i zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Kij

Od 1 stycznia 2016 r. podatnicy podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego mogą doświadczyć na własnej skórze nową, podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 150% stawki podstawowej (na chwilę obecną byłoby to 12%).

Podwyższoną stawkę stosuje się w przypadku:

• zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego;
• korekty deklaracji:
  • złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
  • dokonanej w wyniku czynności sprawdzających,

– jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu.

• ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.

Pamiętajmy, że podwyższona stawka dotyczy rozliczeń w podatku VAT oraz w podatku akcyzowym – w przypadku pozostałych rozliczeń podatkowych nie będzie ona miała zastosowania.

Co robić?

Mając na uwadze wprowadzenie przysłowiowych „kija” i „marchewki” warto przeprowadzić przegląd rozliczeń/polityki podatkowej w celu uniknięcia kosztów związanych z „kijem” oraz zbadania możliwości skorzystania z „marchewki”. Ze względu na termin, w którym możliwe jest skorzystanie z obniżonej stawki odsetek za zwłokę w przypadku zaległości powstałych przed 2016 r. rekomendowane byłoby przeprowadzenie takiego przeglądu w możliwie krótkim terminie.