W praktyce obrotu gospodarczego często dochodzi do sytuacji, w której jedyny członek zarządu chce rozstać się ze spółką. Wówczas istnieje uzasadnione ryzyko, że podmiot może zostać skutecznie pozbawiony możliwości dalszego funkcjonowania w obrocie gospodarczym (brak zarządu), a o fakcie tym nie zostaną powiadomieni wspólnicy. Jest to istotnie szczególne, w przypadku gdy pomiędzy tymi ostatnimi a zarządem dochodzi do konfliktu. Niezależnie od powyższego sposób rezygnacji z pełnionej funkcji przez jedynego członka zarządu spółki z o.o., od wielu lat pozostawał kwestią sporną w orzecznictwie sądowym oraz w doktrynie polskiego prawa handlowego.

Dotychczasowa praktyka

Na gruncie polskich rozwiązań prawa spółek kapitałowych, nie było do końca jasne, kiedy rezygnacja jedynego członka zarządu spółka z o.o. z pełnionej funkcji staje się skuteczna i przede wszystkim komu powinna być złożona. W tym zakresie funkcjonowało co najmniej kilka teorii. Spory te ostatecznie przeciął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 31 marca 2016 r. (III CZP 98/15). Zdaniem Sądu Najwyższego ostatni członek rezygnującego zarządu składając rezygnację z pełnionej funkcji, wykonuje jednocześnie kompetencję wynikającą z tzw. reprezentacji biernej podmiotu. W praktyce oznacza to, że jest on sam adresatem złożonej przez siebie rezygnacji, a ona sama staje się skuteczna automatycznie z chwilą wyrażenia (złożenia). Przyjęte przez SN rozwiązanie spotkało się z krytyką, a zarzucano mu przede wszystkim brak obowiązku powiadomienia wspólników o takowej rezygnacji, co godziło w bezpieczeństwo obrotu.

Zmiany w prawie – jedyny członek zarządu trudniej złoży rezygnację

Zgodnie z nowymi regulacjami Kodeksu Spółek Handlowych, które jak wynika z planowanych zmian mają wejść w życie 1 stycznia 2019 r., ostatni członek zarządu zobowiązany będzie przekazać swoją rezygnację wszystkim wspólnikom spółki pod rygorem jej bezskuteczności. W tym zakresie, członek zarządu przed swoją rezygnacją zobowiązany będzie zwołać w trybie formalnym zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały w sprawie powołania zarządu. Natomiast do zaproszenia winien dołączyć złożone oświadczenie o rezygnacji z pełnionej funkcji.

Odroczona skuteczność rezygnacji ostatniego członka zarządu

Co chyba najważniejsze dla jedynego członka zarządu, musi on pamiętać, że składana przez niego rezygnacja staje się skuteczna dopiero z dniem następującym po dniu, na którym zwołano zgromadzenie. Oznacza to, że w przypadku gdy członek zarządu podejmie decyzję o rezygnacji z pełnionej funkcji, nie może „porzucić” jej od razu, winien bowiem zwołać zgromadzenie wspólników z zachowaniem 14 dniowego terminu wynikającego z przepisów ustawy, a złożone przez niego oświadczenie będzie dopiero skuteczne w 15 dni od wysłania zaproszenia. Formalnie zatem członek zarządu musi pełnić swoją funkcję jeszcze co najmniej przez 15 dni od momentu podpisania rezygnacji i wysłania jej wraz z zaproszeniem do wspólników. Jest to szczególnie istotne w kontekście przestrzegania wszystkich przepisów dotyczących jego upadłości, a w szczególności terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości bądź zaistnienia jej przesłanek.