Powołanie członka zarządu na czas nieokreślony – sama uchwała nie wystarczy

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa w terminie przewidzianym w art. 202 § 1 KSH także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony. Takie wnioski płyną z uchwały Sądu Najwyższego („SN”) z dnia 21 lipca 2010 r. III CZP 23/10, która powinna kształtować praktykę przedsiębiorców w tym zakresie.

Zgodnie z art. 202 § 1 KSH, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Natomiast – zgodnie z art. 202 § 2 KSH – w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.  Pomimo na pierwszy rzut oka przejrzystego uregulowania przedmiotowej kwestii, przytoczone regulacje zasad sprawowania funkcji przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w dalszym ciągu wywołują liczne wątpliwości. Rozwiązania przyjęte wart. 202 § 1 i 2 KSH mają charakter norm iuris dispositivi, co oznacza, że wspólnicy mogą w umowie spółki odmiennie uregulować chwilę wygaśnięcia mandatu członka zarządu. Różnice zdań dotyczą jednak kwestii dopuszczalności powołania członka zarządu na czas nieokreślony.

W doktrynie prezentowane są w tej kwestii dwa przeciwstawne stanowiska. Według pierwszego, powołanie członka zarządu na czas nieokreślony skutkuje zastosowaniem art. 202 § 1 KSH i prowadzi do wygaśnięcia mandatu członka zarządu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia przez niego tej funkcji. Według drugiego, powołanie członka zarządu na czas nieokreślony jest dopuszczalne pod warunkiem, że możliwość taka została wyraźnie przewidziana w umowie spółki. Wśród zwolenników tego poglądu wyrażane jest też zapatrywanie, że nawet w braku odmiennej regulacji kwestii wygaśnięcia mandatu w umowie spółki dopuszczalne jest powołanie członka zarządu na czas nieokreślony; wystarczy samo wskazanie w uchwale wspólników, że powołanie następuje „na czas nieokreślony”. W razie powołania członka zarządu na czas nieokreślony nie znajdzie przy tym zastosowania ani reguła z art. 202 § 1, ani z art. 202 § 2, lecz z art. 202 § 4 KSH, co oznacza, że chwila, w której – wskutek odwołania – wygaśnie mandat członka zarządu zależeć będzie wyłącznie od uznania wspólników.

Zdaniem SN nie ma przeszkód, by strony w umowie spółki uregulowały kwestię wygaśnięcia mandatu w odmienny sposób od wynikającego z dyspozycji art. 202 § 1 KSH i określiły, że powołanie członków zarządu następuje „na czas nieokreślony”. Zamieszczenie postanowienia o powołaniu „na czas nieokreślony” będzie równoznaczne z wyłączeniem stosowania przewidzianej w art. 202 § 1 KSH reguły wygaśnięcia mandatu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji. W takim wypadku mandat członka zarządu wygaśnie jedynie w razie zaistnienia zdarzeń określonych w art. 202 § 4 KSH. Za dopuszczalnością takiej regulacji umownej przemawia dyspozytywny charakter przepisu art. 202 § 1 KSH, wyrażona w art. 3531 KC. zasada swobody umów, która z mocy art. 2 KSH dotyczy także organizacji i funkcjonowania spółek handlowych, oraz brak przepisu określającego wprost długość kadencji członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Przytoczone rozważania prowadzą do wniosku, że tylko w umowie spółki wspólnicy mogą wyłączyć stosowanie wyrażonej w art. 202 § 1 KSH reguły wygaśnięcia mandatu członka zarządu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia przez niego tej funkcji. Oznacza to, że jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa w terminie przewidzianym w art. 202 § 1 KSH także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony.