Zbliża się zmiana przepisów dotychczasowej ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Kogo obejmie nowa ustawa i do jakich obowiązków trzeba będzie się dostosować? Te pytania pojawiają się wśród instytucji finansowych, banków, ale i przedsiębiorców coraz częściej. Kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy?
Dnia 26 czerwca 2017 r. upłynął termin wdrożenia przez Polskę IV Dyrektywy AML (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu), jednak dopiero z początkiem 2018 r. pojawił się projekt nowej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej: „Projekt Ustawy”) wdrażający Dyrektywę AML do polskiego porządku prawnego. Projekt skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu w dniu 8 lutego 2018 r. Ustawa ma wejść w życie 3 miesiące po ogłoszeniu, z wyjątkiem przepisów o rejestrze beneficjentów (tutaj termin wejścia w życie przepisów wyniesie 18 miesięcy).
Kogo dotyczyć będzie nowa ustawa?
Projekt Ustawy w art. 2. ust 1. wskazuje na podmioty, których dotyczyć ma nowa regulacja. Są nimi „instytucje obowiązane”. Do kategorii instytucji obowiązanych projektodawca zalicza:
• banki, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, instytucje finansowe,
• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, krajowa SKOK,
• instytucje płatnicze, instytucje pieniądza elektronicznego, biura usług płatniczych, agenci rozliczeniowi, firmy inwestycyjne, banki powiernicze,
• spółki prowadzące rynki regulowane, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową (w tym usługi wymiany walut przez internet),
• pośrednicy nieruchomości
• w ograniczonym zakresie: notariusze, adwokaci, radcy prawni, doradcy podatkowi
• przedsiębiorcy świadczący usługi w zakresie tworzenia jednostek organizacyjnych, pełnienia funkcji lub umożliwienia pełnienia funkcji członka zarządu spółki, prowadzenia biura wirtualnego,
• przedsiębiorcy w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują lub przyjmują płatności w gotówce w wysokości co najmniej 10.000 euro, chociażby w wielu powiązanych transakcjach.
Spośród wymienionych grup podmiotów, największe zainteresowanie w środowisku biznesowym wzbudzać mogą dwie ostatnie kategorie podmiotów, do których Projekt Ustawy zalicza się przedsiębiorców. Podstawowe pytanie, na jakie muszą sobie odpowiedzieć firmy dotyczy tego, w jakim rozmiarze dokonują lub przyjmują płatności gotówkowych oraz czy świadczą usługi w zakresie tworzenia spółek lub pełnienia funkcji zarządczych, np. funkcji członka zarządu. Przed tymi przedsiębiorcami pojawi się wyzwanie związane z dostosowanie się do nowych realiów i wdrożeniem w życie obowiązków wynikających z Projektu Ustawy.
Jakie obowiązki nakłada Projekt Ustawy? W szczególności są to:
• wprowadzenie wewnętrznej procedury instytucji obowiązanej,
• wyznaczenie członka zarządu odpowiedzialnego za wdrożenie procedury i kadry kierowniczej odpowiedzialnej za wykonywanie obowiązków ustawowych,
• przeprowadzanie i aktualizowanie oceny ryzyka,
• stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, w tym weryfikowanie kontrahentów
• procedura wewnętrznego zgłaszania nieprawidłowości,
• przekazywanie informacji o beneficjentach rzeczywistych – dotyczy wszystkich spółek prawa handlowego poza spółkami partnerskimi i publicznymi spółkami akcyjnymi.
Jakie kary przewiduje Projekt Ustawy za naruszenie przepisów?
Projekt Ustawy wyróżnia trzy kategorie kar.
Po pierwsze, chodzi o kary administracyjne nakładane na przedsiębiorcę za naruszenie przepisów ustawy. Kary wymienione w Projekcie Ustawy to: publikacja informacji o naruszeniu ustawy w BIP, nakaz zaprzestania podejmowania określonych czynności, cofnięcie koncesji, zezwolenia, wykreślenie z rejestru działalności regulowanej, kara pieniężna (kara pieniężna – do wysokości dwukrotności kwoty osiągniętej korzyści lub unikniętej straty; jeśli nie jest możliwe ustalenie – do kwoty 1 000 000 euro).
Po drugie, chodzi o kary nakładane na osoby prawne takie jak: banki, firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, pośrednicy ubezpieczeniowi, instytucje pożyczkowe, kantory. Kary te będą pieniężne i będą mogły wynieść aż 5 000 000 euro lub 10% obrotu wykazanego w sprawozdaniu finansowym.
Aleksandra Berger